KAYNAK NEDİR? NASIL YAPILIR,TEKNİK BİLGİLER
Kaynak malzemelerin birbilerine birleştirilmelerini sağlayan bir üretim yöntemidir genellikle termoplastik veya metal malzemeler
üzerinde kullanılan bu işlemler bütünü kendine özgü tekniklere ve çeşitlere sahiptir.
Genellikle başvurulan teknik,çalışma yapılarının teknik çalışma parçalırının kaynak yapılacak yerlerinin eritilmesi ile başlamaktadır.
Eritilen kısma dolgu malzemesi eklenmekte,akabinde de ek yeri soğutularak sertleşme sağlanmaktadır.Bazı durumlarda ise ısı ile birleştirme
işlemi,belirli bir basınç altında gerçekleşir.Bu yöntem lehim ve sert lehim ile fark göstermektedir.
Çünkü lehim ve sert lehim yöntemleri çerçevesinde, birleştirme işlemi düşük erime noktalarında gerçekleştirilmekte ve çalışma parçaları da erimeden oluşmaktadır.
Başlıca Eritme Kaynağı Yöntemleri
-Elektrik Ark kaynağı
-Gaz Eritme Kaynağı
-Tozaltı kaynak yöntemi
-Tig (tungstern inert gaz)
-Mig( metal inert gaz)
-Mag(metal aktif gaz)
Başlıca Basınç Kaynağı Yöntemlerri
-Soğuk basınç kaynağı
-Nokta direnç kaynağı
-Alın direnç kaynağı
-Sürtünme kaynağı
-Saplama kaynağı
Elektrik Ark Kaynağı
Bu usulde gerekli sıcaklık ana metal parça ile elektrot (dolgu malzemesi) adı verilen çubuk arasında, ışıklı ark şeklinde geçen elektrik akımı tarafından temin edilir.
Ark hem elektrot metalinin, hem de arkın ona isabet ettiği noktada, ana metalin erimesini ve elektrot metalinin ana metal üzerine geçmesini sağlar.
Ark Kaynağının Prensibi
Kaynak işlemine uygun bir elektrik akımı kaynağının iki kutbundan birinin ana metalle, diğerinin de elektrotla irtibatlandırılması
halinde başlıca olan durumlar.
1- Ana metale elektrotla dokunulduğunda devre “kapanır” ve kısa devre akımı denen bir akımın geçmesini sonuçlandırır. Bu akım bütün devrenin ısınmasını sağlar, yalnız bu ısınma akım geçişine direncin en yüksek olduğu yerde yani elektrotun ucunda toplanır. Bu uç kızarır.
Burada iyonlaşma tabir edilen bir elektrokimyasal hadise ile bu noktanın hemen civarında elektriksel bakımdan iletken bir ortam oluşur.
2- Ana metalle elektrot arasında temas olmadığı zaman hiçbir akım geçmez; kuru havanın akımın geçmesine direnci yüksektir. Devre “açıktır.”
3-Bu esnada elektrot ana metalden birkaç milimetre çekilecek olursa akım birinden diğerine iletken hale geçmiş havadan geçer ve ışıklı bir ark meydana getirir.
Arkın temas ettiği noktada parça yüzeyinde çok az derin bir küçük ergime banyosu oluşur elektrottan kopan metal kaynak olur ve ana metale iyice bağlanır
Ark Üflemesi
Bir telden elektrik akımı geçtiği zaman etrafında manyetik bir kuvvet alanı oluşur. Bir elektrik arkı da hareket halinde bulunan bir iletkendir ve dolayısıyla arkın etrafında da bir manyetik alan oluşur.
İşte bu alan, kaynak anında, arkta bir oynama meydana getirir ve bu olaya da ark üflemesi adı verilir.
Ark üflemesi çoğunlukla doğru akımla yapılan kaynakta ortaya çıkar; alternatif akım kaynağında pratik olarak ark üflemesi yoktur.
Manyetik alan ferromanyetik malzemelerde çok kuvvetli oluştuğundan özellikle çeliğin kaynağında ark üflemesi daha fazla kendini gösterir.
Ark Üflemesinin Başlıca Sebepleri
-İş parçası kenarlarında kaynak yaparken
-Büyük metal kütlelerin yanında kaynak yaparken
-Şase bağlantısı yanında kaynak yaparken
Ark Üflemesine Karşı Önlemler
-Elektrota uygun bir eğim verilmesi
-Kısa ark boyu ile kaynak yapmak
-Alternatif akım kullanmak
-İnce çaplı elektrot kullanmak
Kaynak kalitesini Etkileyen Parametreler
Elektrot Türü
Genel olarak elektrot türü kaynaklanacak malzemenin türü, kalınlığı, geometrisi VE bulunduğu ortam kaynağın uygulanma biçimine göre seçilir.
Elektrot Çapı
Elektrot çapı kaynaklanacak parçanın kalınlığı ve kaynak pozisyonuna göre belirlenir. Kalın çaplı elektrotlar yüksek akım şiddeti ile kullanıldığından
kalın parçalarda uygulanır ve bu şekilde kaynak ağzında gereken tam erime sağlandığı gibi toplam kaynak süresi de azalmış olur.
Akım Türü
Örtülü elektrot ile ark kaynağında uygun elektrot doğru akım, gerekirse alternatif akım kullanılabilir
Kaynak akım türü, kutuplama ve elektrot örtü bileşimi, erime miktarını ve dikişin nüfuziyetini etkileyen önemli faktörlerdir.
Kaynak Akım Şiddeti ve İlerleme Hızı
Kaynak akım şiddeti, ark tutuşturulduğunda elektrot ve parçadan geçen akımın şiddetidir. Bu, tutuşturma veya kısa devre akım şiddetlerinden daha düşüktür.
Belirli bir elektrotta ergime hızı ve dolayısıyla ana metal üstüne bıraktığı metal miktarı kaynak akım şiddetiyle artar
Çok yüksek bir akım şiddeti veya yavaş bir elektrot ilerlemesi veya her ikisi birden olduğu zaman ince parçalarda delikler
orta ve kalın parçalarda da yanma kertikleri meydana gelir.
Ark Gerilimi
Bir arkı oluşturabilmek için elektrotla parça arasındaki gerilimin belirli bir değere ulaşması gerekir. Buna Et tutuşturma gerilimi (volt) denir.
Elektroda göre 45-100 V arasında değişir. Genellikle, küçük çaplı elektrotlarda büyük çaplılarınkine nazaran daha yüksektir.Ark tutuştuktan sonra elektrotla parça arasındaki gerilim Ea ark gerilimi olup evvelkinden daha düşüktür;
elektrot tipi veya akım şekline göre 15 ila 55 V olur.Aynı bir elektrotta ark ne kadar kısa tutulursa bu gerilim de o kadar düşük olur.
Elektrot Açıları
Erimiş metal, tüm kaynak işlemi boyunca ark yoluyla transfer edilir ve kaynakçı arkı bağlantı yüzeylerinde erime oluşacak şekilde yönlendirmelidir.
Elektrotun, kaynağın ilerleme yönü ile yapacağı açı çoğu zaman 60 ile 700 arasında olmakla beraber elektrot tipi ve birleşme şekline göre 45 ile 900 arasında da değişebilir.
Buradaki esas prensip, yukarıdan aşağıya dik kaynaklar haricinde, bu açının, cürufun arkın önüne akmasını önleyecek şekilde olmasıdır.